طبق تعریف فیلتسر، فیلتر مادهای است که در مسیر سیال (مایع یا گاز) قرار میگیرد و در صورتی که سیال حاوی ذرات جامد باشند، ذرات جامد را فیلتر کرده و فقط خود سیال را عبور میدهد. فیلتر گازنیز فیلتری است که در مقابل سیال گاز قرار گرفته و فقط سیال گاز را عبور میدهد. سیال گاز که از فیلتر گاز عبور میکند، سیال فیلتر شده خوانده میشود.
در برخی فیلترها که به صورت فیزیکی مورد استفاده قرار میگیرند، مواد جامد با سایز بزرگ تری از اندازه سیال درون سیالی مثل گاز باقی میمانند. پس جداسازی و فیلتراسیون به این شیوه کامل نیست.. مواد جامد و یا قسمتی از سیالی مثل گاز میتوانند همچنان آلوده به مواد فیلتر نشده، گردند و گاز فیلتر شده توسط فیلتر گاز ممکن است هنوز هم حاوی ریز ذرات باشند. سایز ریز ذرات وابسته به اندازه ذرات و ضخامت خروجی فیاتر، متغیر خواهد بود.
کاربردهای فیلتر سازی با استفاده از فیلتر گاز
در کاربردهای مربوط به علم شیمی، فیلتر گذاری یا فیلتراسیون عبارت است از تعدادی عملیات فیزیکی که به منظور جداسازی مواد از ترکیبات شیمیایی انجام میگیرد و بسیار هم این فرایند فیلتر گذاری حائز اهمیت است. میتوان یک حلال را برای حل کردن اجزای درو گاز انتخاب نمود که اجزای مهم گاز را حل نمیکند. اگر این حلال را در مخلوط گاز قرار دهیم، یک جز به محلول وارد شده و از فیلتر گاز رد میشود در حالی که المان حل نشده در داخل مخلوط باقی میماند. این کار یکی از مهم ترین فنونی است که شیمیدانان برای فیلترسازی یا خالص سازی مواد از آن استفاده میکنند.
فیلترسازی عملیات واحدی است که توسط مهندسین شیمیبه کار گرفته میشوند و میتوانند همزمان با عملیات واحد دیگر ترکیب گشته و جریان آزاد موجود را فراوری نمایند.
باید در نظر داشته باشیم که فیلتراسیون یا filteration با غربال گری یاsieving دو موضوع جدا از هم هستند و نمیبایست آنها را با هم اشتباه بگیریم. در غربال گری جداسازی در یک لایه متخلخل انجام میگیرد و ذراتی که برای غبور از حفرههای غربال بسیار بزرگ هستند، باقی خواهند ماند. اما در فرایند فیلتر گذاری، شبکه چند لایهای از ذرات درون گاز وجود دارند که نمیتوانند کانالهای پر پیچ و خم فیلتر را حفظ کنند و بنابراین این ذرات درون گاز باقی میمانند. ذرات بزرگ تر درون گاز ممکن است یک لایه را روی فیلتر فرم دهند و ممکن است شبکه فیلتر را گرفته و اجازه ندهند که سیال گاز از فیلتر گاز رد شوند که در این صورت گفته میشود فیلتر گاز کور شده است. از نقطه نظر تجاری، فیلتر گاز برای غشایی به کار برده میشود که شبکه تفکیک یا جداسازی بسیار نازک باشند و سطح غشا منطقه اصلی تفکیک ذرات در نظر گرفته شوند.
فیلتراسیون و جذب یا absorption نیز دو موضوع متفاوت از هم هستند. در جذب، اندازه فیزیکی ذرات نقشی ندارد بلکه آن چه حائز اهمیت است اثرات سطحی ذرات است. تعدادی از دستگاههای جذب، کربن فعال و رزین تبادل یونی دارند که از نقطه نظر تجاری، فیلتر گاز نامیده میشونند ولی باید در نظر داشته باشیم که عملکرد آنها با هم متفاوت میباشند. و فیلتراسیون وظیفه اصلی و اساسی آن است.
برخی آلایندهها با استفاده از روشهای مغناطیسی به وسیله آهن ربا، از سیال گاز حذف میشوند و معمولا این روش برای روان کاری، خنک کاری سیالات و سوخت به کار برده میشوند ولی باید در نظر داشته باشیم که این حذف آلایندهها با استفاده از روشهای مغناطیسی نیز با اصول عملکردی فیلتر گاز متفاوت است. و در این روش هیچ گونه فیلتر گاز مورد استفاده قرار نگرفته است. دستگاههای تجاری وجود دارند که فیلترهای مغناطیسی را میفروشند و کاملا با فیلترهای گاز فرق دارند.